Tijdlijn
Inleiding
Het is vrij bekend dat er in de Nolse Duinen en in de Matjens (NL) vuurstenen werktuigen zijn gevonden.
1159
Overdracht
In 1159 schonk een grootgrondbezitter zijn gronden (waaronder Essen) aan de abdij van Tongerlo. Tot 1796 bleef de abdij eigenaar van dit gebied. Op het wapenschild van Essen (twee ossenkoppen …
1201
De vierschaar
Essen had haar eigen rechtbank op het Heuvelplein onder de lindebomen: de vierschaar. Deze rechtspraak maakte deel uit van de taken van het bestuur. De naam vierschaar komt van de 4 gespannen touwen …
1337
Eerste turfvaarten richting Roosendaal werden gegraven
Turf was een organische stof dat als brandstof werd gebruikt. Gronden werden onderverpacht om te delven. Er was een verschil tussen de turf uit de heide (droge turf) en de turf uit de moervelden …
1346
1346, 1536 & 1603: De pest of zwarte dood
De pest is een ziekte die van de 14de tot de 17de eeuw veelvuldig voorkwam en naar schatting een derde van de Europese bevolking het leven kostte. Er wordt aangenomen dat ratten en vlooien de ziekte …
1463
Eerste vermelding van de 'Nyeuwe strate'
Voordien werd er voornamelijk gebruik gemaakt van Essendonk om Nispen (kerk) te bereiken.
1511
De Sint-Sebastiaansgilde
In geschriften uit 1511 werd al melding gemaakt van de Sint-Sebastiaansgilde. Hiermee is dit de oudste, nog bestaande vereniging. De gilde ontstond vanuit de betere klasse van de boeren, vandaar de …
1583
1583 & 1586: De tachtigjarige oorlog en ontvolking
De Franse troepen trokken in 1583 door Essen en vernielen grotendeels het dorp. De bevolking vluchtte weg.
Kort daarna, in 1586, werd Essen door de Spanjaarden zodanig verwoest dat het 3 jaar lang …
Kort daarna, in 1586, werd Essen door de Spanjaarden zodanig verwoest dat het 3 jaar lang …
1648
De schuurkerk op Steenpaal
Eeuwenlang gingen de bewoners van Essen in Nispen naar de kerk. In 1648, na de Vrede van Munster, worden de noordelijke provincies protestants. Op Essens grondgebied werd een katholieke noodkerk …
1668
De pest en tyfus
Tyfus is een besmettelijke ziekte die meestal wordt overgebracht onder slechte hygiënische omstandigheden (zoals tijdens oorlogen en hongersnood).
1693
Eerste officiële volkstelling
Bij de eerste officiële volkstelling werden er slechts 535 mensen geregistreerd. Deze cijfers zijn allesbehalve accuraat want vrouwen en kinderen werden gewoonweg niet meegeteld.
1729
Bouw van de eerste stenen kerk
Deze kerk werd gebouwd aan de grens op de plaats waar in 1669 een houten exemplaar was gebouwd.
1762
Prelaat Hermans
Prelaat Hermans liet de hoeve De Greef in Kalmthout bouwen en enkele hoeven in Essen, de zogenaamde abdijhoeven. Hermans werd abt in Tongerlo in 1780. Sinds 1819 werd zijn wapenschild, met als leuze …
1767
Bouw abdijhoeve 'Kiekenhoeve'
Abdijhoeven waren hoeven die gekocht of gebouwd werden door de abdij en bewoond werden door pachters.
De Kiekenhoeve werd gebouwd in 1767 en verpacht tot 1960.
De Kiekenhoeve werd gebouwd in 1767 en verpacht tot 1960.
1789
De Franse Revolutie
Tijdens de Franse revolutie werden kerkelijke goederen aangeslagen en verkocht. Dis was ook het geval voor de abdijhoeven in Essen. Nog tijdens de Franse revolutie werden familienamen verplicht.
Veel…
Veel…
1795
Essen wordt zelfstandige gemeente
De naam 'Essen' is vermoedelijk afkomstig van het woord Esca, een plaats tussen de samenloop van twee rivieren. Voor Essen zijn die twee rivieren de Kleine Aa en de Magerbeek in de omgeving van het …
1802
1815
Samenvoeging met Nederland
Gedurende 15 jaar leefde België, en dus ook Essen, onder het bewind van Koning Willem I der Nederlanden.
1823
Bouw gemeentehuis
Het oude gemeentehuis bestond deels uit afbraakmateriaal van een onderwijswoning en een school uit 1743.
In dit gemeentehuis bevond zich ook de rijkswacht met een gevangenis, een gemengd klasje, …
In dit gemeentehuis bevond zich ook de rijkswacht met een gevangenis, een gemengd klasje, …
1824
Oprichting eerste gemeenteschool
Deze gemeenteschool verhuisde in 1873 naar de voormalige Heistraat (nu de Stationsstraat).
Op dit moment huist op deze locatie de bibliotheek.
1831
De slag op het Heuvelplein
De grens van Essen werd na afscheiding van Nederland nog een paar jaar bewaakt door Waalse militairen.
Op 20 november 1831 trokken zij naar Roosendaal om keet te schoppen. De wraak van de …
Op 20 november 1831 trokken zij naar Roosendaal om keet te schoppen. De wraak van de …
1843
Markering van de grens
Deze markering gebeurde door acht gietijzeren genummerde grenspalen en dertien stenen tussengrenspalen als gevolg van het Traktaat van Maastricht.
Dit Traktaat stelde de grens tussen Nederland en …
1844
Oprichting van de Pomp op het Heuvelplein
De Pomp vermeldt alle namen van mensen die sneuvelden in de onafhankelijkheidsoorlog in 1830, WO I en WO II. De gietijzeren Pomp is 7 meter hoog en werd opgetrokken in neogotische stijl, op de …
1854
De eerste trein in Essen
De eigenaar van het domein Hemelrijk legde naast zijn landgoed een spoorlijn van Antwerpen naar de Moerdijk aan. Zo ontstond het dorp Essen-Statie.
De trein zorgde ervoor dat rijke stadsbewoners in …
De trein zorgde ervoor dat rijke stadsbewoners in …
1855
De eerste straatlantaarns
De eerste drie straatlantaarns werden in 1855 op de Heuvel en in de Nieuwstraat ontstoken.
Zes jaar later werden ze weer gedoofd omdat er bezuinigd moest worden.
1859
Kalmthoutse Hoek wordt zelfstandige parochie Sint-Pieter en krijgt een school
Pas in 1977 werd Hoek definitief bij Essen gevoegd. Voordien hoorde de parochie bij Kalmthout.
1866
Bouw Mariaberg
Mariaberg, als klooster en als meisjesschool, ontstond in 1866 door de Roosendaalse zusters.
In 1915 werd dit overgedragen als pensionaat en dagschool aan de zusters van Berlaar.
In 1915 werd dit overgedragen als pensionaat en dagschool aan de zusters van Berlaar.
1877
Wildert wordt zelfstandige parochie Sint-Jan en krijgt een school
De naam Wildert is voor het eerst te vinden in een geschreven tekst uit 1412 en verwijst naar ‘wildernis’ en ‘woestenij’: een onbewoond en onbebouwd gebied dat behoorde tot de Grote Essense Heide.
1895
De eerste fiets in Essen
Calmeyn was de eigenaar van de eerste Essense fiets. De fiets met een hoog voorwiel met trappers zonder ketting en een klein achterwiel bevindt zich nog steeds in het Karrenmuseum.
1896
Quarantainestallen
In 1896 werd door het ministerie van landbouw 1,7 ha grond gekocht.
De dieren die over de grens gingen, moesten daar eerst 40 (quarante) dagen blijven ter controle op de gezondheid. Er waren in …
De dieren die over de grens gingen, moesten daar eerst 40 (quarante) dagen blijven ter controle op de gezondheid. Er waren in …
1898
Horendonk wordt zelfstandige parochie Sint-Vincentius
Horendonk was een gebied dat in 1362 Hoerninck werd genoemd.
Later kreeg het namen als Hornick, wat zoveel betekent als ‘erf ten hoge’ of hoger gelegen, bewoonbaar gebied.
Later kreeg het namen als Hornick, wat zoveel betekent als ‘erf ten hoge’ of hoger gelegen, bewoonbaar gebied.
1900
Bouw Sint-Michielsgesticht
Het Sint-Michielsgesticht werd gebouwd op grond van Calmeyn (eigenaar van Hemelrijk), oorspronkelijk voor zieke en gehandicapte kinderen. Later werd dit een rusthuis. Momenteel huist de …
1905
Statie wordt zelfstandige parochie Sint-Antonius
De wijk Statie is er gekomen nadat het tweede station gebouwd is.
De Statie werd een bloeiende wijk met een eigen school, een kerk en verschillende handelszaken.
1906
1906
1906 / 1908: Bouw van het college van het Eucharistisch Hart
Pater Godts erfde van een tante het grondgebied van Rouwmoer.
Hij bouwde er in 1906 een klooster, later gevolgd door een kerk en een school.
1907
Bouw ijzergieterij, Fonderies Anversoires, nabij de spoorweg
Deze gieterij stelde 350 mensen te werk maar ging failliet door de eerste wereldoorlog en het afgesloten zijn van Essen (zie de Eerste Wereldoorlog).
Later werd hier een houtzagerij opgericht.
1913
Bouw Lazaret
Het Lazaret was een quarantaine-inrichting bij besmettelijke ziekten en voor zieke landverhuizers.
Tot 1960 konden mensen die zelf geen bad hadden hier een bad nemen. In 1965 werd dit omgevormd tot …
1914
1914-1918: De Eerste Wereldoorlog
Den Draad
De Duitse bezetters sloten in 1915 Essen drie jaar lang af met een elektrische draad van 2.000 Volt. Deze draad moest voorkomen dat de bevolking zou vluchten naar het neutrale Nederland. Om …
1920
Eerste jaarmarkt
De eerste jaarmarkt ontstond naar aanleiding van de jaarlijkse verplichte provinciale stierkeuring.
Het succes was overrompelend. Sinds 1932 vindt deze jaarmarkt tot de dag van vandaag plaats op …
1931
Grote vredesbetoging
In Essen werd een grote vredesbetoging georganiseerd door Socialistische Solidariteit en de anti-oorlogsliga.
Meer dan 2.000 deelnemers (o.a. uit Spanje, Oostenrijk, Nederland en Engeland) namen deel.
1935
De Sint-Jozefkliniek
De Sint-Jozefkliniek werd gebouwd door de gasthuiszusters van Antwerpen.
Tot 1975 deed het dienst als ziekenhuis en moederhuis. Vanaf 1978 werd deze kliniek het verzorgingstehuis De Bijster voor …
Tot 1975 deed het dienst als ziekenhuis en moederhuis. Vanaf 1978 werd deze kliniek het verzorgingstehuis De Bijster voor …
1936
Ontstaan muziekschool
In 1936 werd in Essen een muziekschool opgericht om aan de liefhebbers van Essen en omstreken de gelegenheid te geven ter plaatse muziekonderwijs te volgen.
Sinds 1971 werd de muziekschool …
Sinds 1971 werd de muziekschool …
1940
de Tweede Wereldoorlog
De kerken werden door de Duitse V-bommen vernietigd omdat zij dit zagen als mogelijke uitzichtspunten.
Ook het gemeentehuis werd gebombardeerd door een V-bom.
Ook het gemeentehuis werd gebombardeerd door een V-bom.
1950
1954
Oprichting Gerard Meeusenmuseum op de zolder van het gemeentehuis
Gerard Meeusen (°1900 - 1965) werkte vanaf 1917 in het gemeentehuis als administratieve kracht en leerde daar de archieven kennen.
1961
Aankoop gronden sportpark Hemelrijk
Omdat de gemeente geen geld kon lenen voor de inrichting van het sportpark, verkavelde ze - tot er voldoende geld was - bosgrond in Essen-Horendonk.
Op die manier is de weekendzone in Horendonk …
1965
Ontstaan van carnaval in Essen
Studentenvereniging Heidebrand start met het vieren van carnaval in Essen.
De eerste carnavalstoet bestond uit een paar versierde vrachtwagens, een boerenkapel en een harmonie. Ondertussen is de …
1966
Ontstaan van het industrieterrein
Van Leer was het eerste bedrijf dat zich op het industrieterrein vestigde.
Voordien kende Essen ook al een aantal grote bedrijven zoals sigarenfabrieken, diamantslijpers, de Lonka-fabriek, …
1969
Oprichting kapelanie Heikant de Verrezen Heer
Heikant omvat het hele stuk tussen Spillebeek en de Wildertse duintjes. Er was al sprake van een hoeve in 1652. Henri Calmeyn was de bezitter en bewoner van het 400 ha grote domein Hemelrijk.
1971
Oprichting Karrenmuseum
Na de aankoop van de Kiekenhoeve door de gemeente, stelde de Heemkundige Kring er 30 boerenkarren ten toon op het erf.
Dit groeide uit tot het ‘Karrenmuseum Essen vzw’ dat sinds 2007 een erkend …
1974
Aankoop Wildertse Duintjes
Het gemeentebestuur ging over tot de aankoop van ongeveer 36 hectare bos ‘domein Wildertse Duintjes’.
1981
Bouw Bakkersmolen
De fundering van deze molen in Wildert werd in 1981 gebouwd. Op 8 mei 1982 werd de molen geopend.
Het bouwwerk is 17,5 meter hoog en bestaat uit 375.000 bakstenen.
Het bouwwerk is 17,5 meter hoog en bestaat uit 375.000 bakstenen.
1981
Aanleg ring rond Essen
De ring rond Essen moest zorgen voor de ontlasting van het verkeer in het dorp.
1995