De viering van Essen 850 in 2009 kwam natuurlijk niet uit de lucht vallen. Heel wat Essenaren en verenigingen liepen in de jaren voordien al rond met kleine en grote plannen voor het feestjaar. Ook de Stichting Heidebloempje dacht na over een bijdrage. Het moest "iets met foto's" zijn, want het verzamelen van oude en nieuwe foto's lag de Stichting wel.

De Erfgoeddag van 2006 draaide rond het thema "van zwart-wit naar kleur", en bleek daarmee een ideale voedingsbodem voor de contacten tussen de Cultuurraad, Stichting Heidebloempje en de Heemkundige Kring. Steven De Laet, Tom Bevers en Rudi Smout werkten het concept concreter uit en stapten ermee naar de stilaan opstartende overkoepelende werking rond Essen 850.

Daar had men er wel oren naar. Met het project wilden de drie partnerorganisaties van het feestjaar immers ook een eigentijdse invulling geven. De voorbije decennia werd onze cultuur steeds meer visueel gericht. Het beeld kwam centraal te staan. Wat niet of foto of film staat is niet echt gebeurd. Die beeldcultuur kreeg een sterke nieuwe impuls met de opkomst van het internet : stilstaande en bewegende beelden kunnen op elk moment vanuit elke uithoek van de planeet bekeken worden. Dus zou er in de eerste plaats een website komen.

Een beetje overmoedig kondigde Tom Bevers aan dat hij dat luik wel voor zijn rekening zou nemen. Met de kennis die hij aan het maken van websites had overgehouden, leek een site waarop foto's opgeladen konden worden ook wel haalbaar. Twee soorten foto's, zo werd besloten. Beelden gemaakt in Essen, in 2009. Van alle aspecten van het leven in de gemeente. De feestviering, maar ook de dagdagelijkse gebeurtenissen, de natuur en het straatbeeld. En oude foto's, om het Essen van vroeger in beeld te brengen. Bovendien zou via de site over een aantal oude plaatjes informatie worden verzameld.

Op 3 augustus 2008 de domeinnaam www.esseninbeeld.be werd geregistreerd. Na wat onvermijdelijke kinderziektes bleek de site de testen te doorstaan. 2009 kon beginnen.

Via de pers, de verenigingen, bedrijven, organisaties en scholen werd Essen op de hoogte gebracht van het project. Toch raakte de site in die januaridagen maar langzaam op gang. De eerste foto's maakten we zelf, enkele trouwe fotografen die we hadden aangesproken sprongen bij. Maar de winter zorgde voor mooie plaatjes, en zo vond Essen geleidelijk de weg naar de website. Mensen die we voordien van haar nog pluim kenden bezorgden prachtige en sprekende foto's. Uit 2009, maar ook de eerste oude foto's waarvan niemand nog kon vermoeden kwamen boven. Meer en meer bezoekers kwamen langs, Essen in Beeld werd stilaan een bekend merk.

Voor een eerste stevige impuls zorgde de carnavalsstoet : in februari noteerden we dubbel zoveel bezoekers als de maand voordien, die samen 170.000 keer een nieuwe foto aanklikten. Vanaf maart kregen ook de oude foto's steeds meer succes. Enkele senioren werden vaste bezoeker of leerden zelfs met de computer werken, alleen om Essen in Beeld te kunnen bezoeken. Elke dag kwamen honderden mensen een kijkje nemen. Wat niet op de site stond, was niet echt in Essen gebeurd. In de zomer werd bovendien een fotowedstrijd georganiseerd om de vakantie te overbruggen.

En dan kwam die andere stoet : de historische optocht van zes september deed de site ontploffen. Eerst bijna letterlijk, want de eerste dagen na de stoet bleek het systeem niet te zijn opgewassen tegen deze stormloop. Het bedrijf waar de site een thuis vond ("gehost" werd) had niet op de overrompeling gerekend. Wij eigenlijk ook niet. Tussen de normale werkuren door, want "Essen in Beeld" was en bleef vrijetijdswerk, werd geprobeerd alles terug in orde te krijgen. De schade werd beperkt, het aantal foto's dat echt verloren ging bleek op één hand te tellen. En na enkele dagen liep alles opnieuw op wieltjes. Alleen figuurlijk ontplofte de site verder : in september alleen werden meer dan een miljoen foto's bekeken.

Echt rustig zou het daarna niet meer worden, pas na afloop van 2009 namen de bezoekerscijfers langzaam af. Vanaf 15 februari 2010 werden geen nieuwe foto's meer aanvaard. De collectie werd afgeklokt op 16.116, met een heel breed palet van onderwerpen. Alleen het dagelijkse leven in familiekring ontbrak een beetje. Maar wie de verzamelde foto's doorliep besefte desondanks al snel dat een selectie maken voor het boek geen sinecure zou worden…

Het succes van de foto's uit 2009 zou ons bijna doen vergeten dat vooral het oude fotomateriaal meer opleverden dan we vooraf hadden gedacht. Omdat enkele mensen fanatiek aan het scannen en opladen sloegen, en bovendien over heel wat uniek materiaal beschikten, verschenen beelden op de site die anders vermoedelijk nooit meer het daglicht zouden hebben gezien. De reacties van de bezoekers brachten ook veel nieuwe informatie over de foto's samen. Omdat het opladen pas op 31 december 2010 werd afgesloten, klokte de teller hier pas af op 1x.xxx foto's.

Een al even unieke collectie, waar al wie in Essen met erfgoed bezig is nog lang plezier aan zal hebben – al wordt nog even nagedacht over de beste manier om er zo veel mogelijk uit te halen. Maar dat het museum "In Flanders Fields" (Ieper) alvast erg geïnteresseerd bleek in onze foto's van de Eerste Wereldoorlog spreekt natuurlijk boekdelen.

Van bij het begin was er niet enkel de ambitie om via een mooie interactieve fotowebsite de hele wereld van Essen in 2009 en vroeger te laten genieten. De beste beelden van 2009 moesten resulteren in een kleurrijk boek dat het leven van Essen in al haar facetten in het begin van de 21ste eeuw zou weergeven.

Rudi Smout, Tom Bevers en Steven De Laet zouden namens hun organisatie dit project in goede banen leiden. Het fotoboek moest van een hoge kwaliteit zijn, in full color, representatief voor Essen – en het boek mocht de gemeenschap niets kosten. Bovendien werd duidelijk dat het boek een relatiegeschenk kon worden van het gemeentebestuur. Enkele inspirerende werken van andere gemeenten werden bekeken. We waren het met zijn allen eens: het Essense fotoboek moest minstens even mooi zijn.

We kozen voor een thematische aanpak, met veel fotomateriaal en weinig tekst. Het was een hele opdracht om uit meer dan 16.000 foto’s een selectie te maken. Het eerste criterium was de kwaliteit van de foto, maar ook andere factoren speelden mee zoals: elk beeld moest representatief zijn en we hadden het liefst fotomateriaal van zoveel mogelijk fotografen, beelden van elke wijk en van heel wat verenigingen, middenstanders en scholen. De eindredactie was er zich bewust van dat het desondanks toch een subjectieve selectie bleef.

Een andere belangrijke beslissing was om het boek van 80 naar 128 bladzijden te brengen. Dit bleek nodig om een mooi uitgebalanceerd verhaal te brengen. Bovendien zou elk thema één of meerdere mozaïekpagina’s bevatten zodat uiteindelijk 660 foto’s van 156 fotografen konden geselecteerd worden.

Na overleg met de vzw 850 jaar Essen viel het besluit om in zee te gaan met drukkerij VNV Mediaprinting (naam wijzigde even later in Control Media) in de Wildertse Steenovenstraat. Dit internationale bedrijf wilde deze opdracht absoluut binnenhalen en liet haar offerteprijs serieus zakken. Projectleider werd Twan Willemen terwijl Bianca Gijsman de lay-out voor haar rekening zou nemen.

Het eerste thema werd al snel uitgewerkt om de “feel and touch” van het project te bepalen. Het voorstel met donkere kleuren als achtergrond en het speels gebruik van het gemeentelogo vond meteen veel bijval. De sfeer van het boek was gezet.

Gijsman werkte thema per thema uit en de eindreactie kon dit proces mooi volgen op de server van de drukker. Na heel wat mails over en weer kreeg het fotoboek in de zomer 210 een definitieve “go”. Vanaf dan was het spanend wachten tot de 750 exemplaren van de drukpersen zouden rollen.

En dan op 16 september kreeg Steven Twan Willemen aan de telefoon. “Nou, ik ben zo tevreden, het boek is zo mooi”… Eerst zien en dan geloven. Een uurtje later was het zover. Een doos met 10 boeken voor de deur, de geur van inkt, het geritsel van folie bij het uitpakken. En dan kijken…kijken…en kijken. Controleren…nog eens kijken…en ja hoor grote tevredenheid. De afwerking was meer dan prima. Dit was het boek dat we in gedachten hadden.